Een recent overzichtsartikel in Diabetes, Obesity and Metabolism (maart 2025) van Iskandar Idris en Oluwaseun Anyiam bundelt de nieuwste evidence en richtlijnen voor de behandeling van overgewicht en obesitas. Het artikel bespreekt zowel leefstijlinterventies – waaronder voeding, beweging en gedragsmatige ondersteuning – als de effectiviteit en indicaties voor metabole/bariatrische chirurgie (MBS).
Het is gebaseerd op een systematische literatuurstudie van MEDLINE, EMBASE, PubMed, ClinicalTrials.gov en Google Scholar, en beoordeelt de effectiviteit van verschillende strategieën, inclusief diëten, fysieke activiteit, gedragsinterventies en chirurgische ingrepen. Het onderzoek richt zich op praktische richtlijnen voor artsen en praktijkondersteuners, met als doel de implementatie van effectieve behandelmethoden voor patiënten met obesitas te verbeteren.
Hieronder een samenvatting van de belangrijkste bevindingen:
1. Leefstijlinterventies: pijler van de behandeling
1.1 Multifactoriële aanpak
Obesitas wordt beïnvloed door biologische, gedragsmatige, culturele en omgevingsfactoren. Leefstijlinterventies blijven de eerste keuze bij gewichtsmanagement, maar de effectiviteit hangt sterk af van de mate van therapietrouw en ondersteuning.
Doel: Gewichtsverlies van minimaal 5% van het lichaamsgewicht
Aanpak:
- Creëren van een calorietekort via dieet en verhoogde fysieke activiteit.
- Gedragsmatige ondersteuning om gewoontes te veranderen.
- Frequent contact met zorgverleners voor optimale begeleiding.
1.2 Dieetinterventies
Leefstijlaanpassingen richten zich op energiebeperking, macronutriëntenoptimalisatie en gedragsmatige ondersteuning.
Effectieve dieetstrategieën:
- Mediterraan dieet – bewezen effectief op lange termijn.
- Lage koolhydraat- en ketogene diëten – geen significant verschil met traditionele caloriebeperking op lange termijn.
- Intermitterend vasten (5:2 dieet, 16:8 methode) – even effectief als traditionele diëten.
- Very Low Energy Diets (VLED) – effectief bij ernstig overgewicht en diabetesremissie.
Nieuwste inzichten:
- VLED-diëten (<800 kcal/dag) zijn zeer effectief en worden nu ook toegepast in de eerstelijnszorg (bijv. NHS Diabetic Remission Program).
- Intermitterend vasten en tijdgebonden eten zijn even effectief als traditionele diëten, maar vereisen verder onderzoek naar langetermijnvoordelen.
- Een eiwitrijk dieet kan verlies van spiermassa tegengaan bij gewichtsverlies.
1.3 Fysieke activiteit
Regelmatige beweging speelt een cruciale rol bij gewichtsverlies en gewichtsbehoud.
- Minimaal 150 minuten per week matige intensiteit (bijv. wandelen).
- 200-300 minuten per week ter preventie van gewichtstoename na afvallen.
- Combinatie van krachttraining en cardio voorkomt spierverlies.
Effectiviteit:
- Elke 30 minuten extra beweging per week is geassocieerd met een gewichtsverlies van 0,52 kg.
- Sterk bewijs voor de combinatie van krachttraining en aerobe training.
1.4 Gedragsinterventies
- Cognitieve gedragstherapie (CGT) helpt eetgedrag en zelfcontrole verbeteren.
- Mindfulness-gebaseerde interventies verminderen eetbuien en emotioneel eten.
- Individueel maatwerk: persoonlijk eetgedrag analyseren en gericht behandelen.
Nieuwste inzichten:
- Gepersonaliseerde strategieën werken beter dan generieke dieetadviezen.
- Duurzame gedragsverandering is essentieel voor langdurig succes.
2. Metabole en Bariatrische Chirurgie (MBS)
MBS is de meest effectieve strategie voor langdurig gewichtsverlies bij patiënten met ernstig overgewicht of obesitas-gerelateerde comorbiditeiten.
2.1 Soorten chirurgie
- Sleeve gastrectomie (SG) – wereldwijd meest gebruikt (60% van de operaties).
- Roux-en-Y Gastric Bypass (RYGB) – effectief voor diabetesremissie.
- One-Anastomosis Gastric Bypass (OAGB) – mogelijk effectiever bij diabetes.
- Biliopancreatische diversie (BPD) – sterkste gewichtsreductie, maar meer complicaties.
- Gastrische band – steeds minder toegepast wegens lage effectiviteit.
Vergelijking van methoden:
- RYGB geeft meer diabetesremissie dan sleeve gastrectomie.
- OAGB kan betere resultaten geven op lange termijn, maar vereist meer onderzoek.
2.2 Effectiviteit van chirurgie vs. leefstijlinterventies
- MBS leidt tot aanzienlijk meer gewichtsverlies dan leefstijlinterventies.
- Verbetering van comorbiditeiten, zoals diabetes, hypertensie en NAFLD.
- Langdurige effecten afhankelijk van therapietrouw en nazorg.
Conclusie en implicaties voor de praktijk
Leefstijlinterventies blijven de eerste keuze, maar MBS is de meest effectieve langetermijnstrategie voor gewichtsverlies en verbetering van comorbiditeiten.
- Combinatie van chirurgie, leefstijl en gedragsmatige ondersteuning biedt de beste resultaten.
- Nieuw onderzoek richt zich op langetermijnuitkomsten en gepersonaliseerde interventies.
Bron: https://dom-pubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/dom.16296